Abstract
This text is devoted to the examination of Article 152 § 2 of the Penal Code. It criminalizes aiding or abetting an abortion, as referred to in Article 152 § 1 of the Penal Code. The consideration here is limited to the issue of aiding and abetting. The case of Justyna Wydrzyńska, convicted (inconclusively, at the time of this writing) in the first instance by the Warsaw-Praga District Court in Warsaw, (ref. no. V K 18/22) under Article 152 § 2 of the Criminal Code at an in camera hearing, is the basis for the reflections. The matter is noteworthy because of the existence of this provision in a legal reality in which there is a systemic violation of the authorities' obligations to respect reproductive rights. These arise from the 1993 law, on family planning, protection of the human fetus and the conditions for permissible termination of pregnancy. Hence, it is legitimate to analyze Article 152 § 2 of the Penal Code in the context of the provisions of that law and considering the evolving relationship between "aiding and abetting" as included in Article 152 § 2 of the Penal Code and the statutory definition of aiding and abetting contained in Article 18 § 3 of the Penal Code. For the question arises, if Article 152 § 2 of the Penal Code refers to the Family Planning Act, does this refer only to the grounds for abortion included therein, or does it also require, as we contend, consideration of the statutory conditions on reproductive rights that the Act sets? We base our view on respect for the purpose-driven legal interpretation and on preamble to the Planning Law. Preamble is not merely a solemn introduction. It's binding the authorities to act in way that secure reproductive rights provided in the 1993 Law.
We claim that in the case cited, the Warsaw-Praga Regional Court, in finding that the elements of Article 152 § 2 of the Criminal Code were fulfilled, did not consider the totality of the circumstances allowing for a different assessment. We point out the facts and cite arguments in favor of concluding that in the established state of facts no crime was committed. That it is reasonable in this case to assume a state of superior necessity or to consider that the circumstances included in Article 1 § 2 and § 3 of the Criminal Code are present. We rely on the case of Justyna Wydrzynska, but our reasoning goes further. Indeed, the case of the prosecution of Justyna Wydrzynska illustrates a situation in which a pattern of law applied in disregard of the conditions under which it operates leads to a flawed interpretation that expands criminalization. This is contrary to the principles of criminal law. The objection expressed in this text to the use of an extensive legal interpretation. It is in line with the current interpretation that eliminates from the Article 152 § 2 of the Criminal Code the aiding and abetting in the form of "transferring information. It is " even though this is one of the prerequisites for recognizing in Article 18 § 3 of the Criminal Code that aiding and abetting has occurred. "Transmission of information" thus falls within the statutory concept of aiding and abetting but does not apply to the elements of Article 152 § 2 of the Criminal Code. We prove that, similarly, despite the exhaustion of the statutory elements of the crime of Article 152 § 2 of the Penal Code, when the thing concerns an action aimed at protecting the endangered good, which is the health and life of a woman, despite the exhaustion of the statutory elements of Article 152 § 2 of the Penal Code, the circumstances included in Article 26 § 1 and § 2 of the Penal Code are present and the circumstances referred to in Article 1 § 2 and § 3 for stating absence of crime of the Penal Code are present.
References
Ambroziak, A., Według Minister Rafalskiej miejsce kobiety jest w domu, „OkoPress” 9 września 2017, https://oko.press/wedlug-min-rafalskiej-miejsce-kobiet-domu-nizszy-wiek-emerytalny-dla-nich-przywrocenie-kapitalu-opiekunczego [dostęp: 15.11.2023];
Baza demografia GUS, https://demografia.stat.gov.pl/BazaDemografia/StartIntro.aspx [dostęp.11.11.2023];
Buczek, D., Coraz więcej Polek nie może znaleźć szpitala, który wykonuje legalną aborcję, „Polityka” 4 kwietnia 2019, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/1788276,1,coraz-wiecej-polek-nie-moze-znalezc-szpitala-ktory-wykona-legalna-aborcje.read (15.05.2023)
Budyn-Kulik, M., Kodeks karny. Komentarz praktyczny w: M. Mozgawa, red.: Kodeks karny. Komentarz praktyczny, Warszawa 2006
Całkowska, A., Ginekolożka, której CBA skonfiskowało dokumentacje pacjentek; Kobiety zamiast rodzić, przyjeżdżają się sterylizować, „Gazeta Wyborcza” 1 kwietnia 2023, azyn/7,124059,29615024,dr-kubisa-dziewczyna-mi-wykrzyczala-ze-nikt-jej-nie-bedzie.html [dostęp: 10.11.2023]
Chmielewska, M. Druciarek, M. Przybysz, I., Czarny protest. W stronę nowego kompromisu aborcyjnego, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2017.
Chrzczonowicz, M., Koniec procesu Justyny Wydrzyńskiej. Sąd uznał ją winną ‘pomocnictwa w aborcji’, „Oko Press” 14 marca 2023, https://oko.press/koniec-procesu-justyny-wydrzynskiej-sad-uznal-ja-winna-pomocnictwa-w-aborcji; dostęp: 23.04.2023).
Chrzczonowicz, M., Lekarze odpowiedzialni za narażenie życia kobiet. Tak uważa cała Polska. No, prawie cała. (Sondaż), „Oko Press” 26 czerwca 2023, https://oko.press/lekarze-odpowiedzialni-za-zagrozenie-zycia-kobiet-tak-uwaza-cala-polska-no-prawie-cala-sondaz?utm_source=Lista%20Podstawowa&utm_campaign=6024665063-Tygodniowy_02_07_2023&utm_medium=email&utm_term=0_3c81d4ef34-6024665063-137630541 (dostęp: 27.06.2023)
Chrzczonowicz, M., Rzecznik Praw Pacjenta: odmowa aborcji ze względu na zdrowie psychiczne kobiety narusza prawo”, „Oko.press” 12 maja 2023, https://oko.press/rpp-odmowa-aborcji-naruszenie-praw (dostęp: 15.05.2023).
Czajkowska, A., O dopuszczalności przerywania ciąży. Ustawa z dnia 27 kwietnia 1956 r. i towarzyszące jej dyskusje, [w:] Kłopoty z seksem w PRL. Rodzenie nie całkiem po ludzku, aborcja, choroby, odmienności, red. M. Kula, IPN, Warszawa 2012.
Decyzja z 13 marca 2022 Rzecznika Praw Pacjenta (chromeextension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://oko.press/images/2023/05/decyzja-RPP_Bialystok_aborcja.pdf ; (dostęp:14.05.2023).
Deklaracja pekińska i Platforma Działania z Pekinu z 1995 r., https://www.gov.pl/web/mswia/deklaracja-pekinska-i-platforma-dzialania-z-pekinu-z-1995-r2, [dostęp: 11.11.2023]
Druk Sejmowy 1693, Obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw; projekt dotyczy przywrócenia stanu zgodności z konstytucją w zakresie ochrony życia dzieci poczętych, a także rozciągnięcia stosowania przepisów Kodeksu karnego dotyczących ochrony zdrowia i życia ludzkiego na dzieci poczęte, skutkiem uchylenia ustawy będzie również wprowadzenie bezwzględnego zakazu przerywania ciąży; projekt z 21 września 2021; odrzucony na posiedzeniu Sejmu 2.12.2021. https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=1693 [dostęp:15.11.2023]
Druk Sejmowy 3008 z 28 grudnia 2022 r. reprezentowany przez Kaje Godek obywatelski projekt ustawy w sprawie zmiany ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach przerywania ciąży i innych ustaw, https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/9B0504DC82A06B41C125894F003874AA/%24File/3008.pdf [dostęp:15.11.2023];
Dudek, A., Suski o śmierci Izabeli: ’To, że luzie umierają to biologia’, ale przez wasze prawo kobiety będą umierać częściej, „Wysokie Obcasy” 3 listopada 2023, https://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,100865,27761742,suski-o-smierci-izabeli-to-ze-ludzie-umieraja-to-jest.html?disableRedirects=true [dostęp: 15.11.2023]
Dusza, A., Minister nie przepisałby tabletki ‘dzień po’ zgwałconej kobiecie. Mam do tego prawo – powiedział Radziwiłł” Med.express.pl 24 luty 2017, https://www.medexpress.pl/ochrona-zdrowia/minister-nie-przepisalby-tabletki-dzien-po-zgwalconej-kobiecie-mam-do-tego-prawo-powiedzial-radziwill-66194/ [dostęp: 15.11.2023]..
Eurostat Population database 2023, https://ec.europa.eu/eurostat/data/database?node_code=tps00204 {dostep:11.11.2023];
Ferenc, K., Martwe prawo. Z doświadczeń Fundacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny w dochodzeniu prawa do legalnej aborcji w Polsce, [w:] Kobieta, ciążą, zarodek, dziecko, red. M. Grzyb, K. Sękowska-Kozłowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2023.
Gardocki, L., Zagadnienia teorii kryminalizacji, PWN 1990.
Giedroyć, A., 55 dni utrzymywali ciążę kobiety po śmierci mózgu, „podyplomie.pl” 04.2016, https://podyplomie.pl/medical-tribune/21792,55-dni-utrzymali-ciaze-kobiety-po-smierci-mozgu, [dostęp:15.11.2023]
Grygiel, J., Ograniczenie dostępu do aborcji w kontekście uniwersalnych standardów ochrony przed torturami oraz innym okrutnym, nieludzkim lub poniżającym traktowaniem, [w:] Kobieta, ciążą, zarodek, dziecko, red. M. Grzyb, K. Sękowska-Kozłowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2023.
Grześkowiak, A., Prawo karne [w:] Grześkowiak, K. Wiak (red.), Prawo karne, 2017https://sip.legalis.pl/ (dostęp: 17.05. 2023 r)
Grzyb, M., Feministyczna analiza wyroku K26/96, [w:] Kobieta, ciążą, zarodek, dziecko, red. M. Grzyb, K. Sękowska-Kozłowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2023.
Gutenkunst, W., Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu, [w:] O. Chybiński, W. Gutekunst, W. Świda, Prawo karne – część szczególna, PWN, Warszawa–Wrocław 1965.
Hernandez-Połczyńska, A., Procedury specjalne Rady Praw Człowieka ONZ a dostępność aborcji w Polsce, [w:] [w:] Kobieta, ciążą, zarodek, dziecko, red. M. Grzyb, K. Sękowska-Kozłowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2023.
Ignaciuk, A., „Ten szkodliwy zabieg”. Dyskursy na temat aborcji w publikacjach Towarzystwa Świadomego Macierzyństwa/Towarzystwa Planowania Rodziny (1956–1980), „Zeszyty Etnologii Wrocławskiej” 2014, nr 1.
Jarkiewicz, K., „W obronie życia nienarodzonych”. Głos Kościoła i środowisk katolickich w debacie okołoaborcyjnej w okresie Wielkiej Nowenny (1956-1966), „Pamięć i Sprawiedliwość” 2017, nr 5,
Jędrzejewski, Z., Bezprawność jako element przestępczości czynu. Studium na temat struktury przestępstwa, Oficyna Wolters Kluwer, Warszawa 2009.
Kacprzak, I., Śmierć 33 letniej Doroty. W szpitalu w Nowym Targu od lat nie przeprowadzono aborcji, „Rzeczpospolita” 16 czerwca 2023, https://www.rp.pl/spoleczenstwo/art38611571-smierc-33-letniej-doroty-w-szpitalu-w-nowym-targu-od-lat-nie-przeprowadzono-aborcji (dostęp: 17.06.2023)
Kania, A.M., Kontrowersje związane z kryminalizacją przerywania ciąży. Część I, „NOWA KODYFIKACJA PRAWA KARNEGO”, Tom XXVI, AUWr No 3325 Wrocław 2011.
Klich-Kluczewska, B., Rodzina, tabu i komunizm w Polsce, 1956-1989, Libron, Kraków 2015.
Klinger, K., Urodziła dziecko po swojej śmierci: wywiad z lekarzem, który zdecydował o podtrzymaniu pracy organizmu ciężarnej kobiety, „Gazeta Prawna” 7 maja 2016, https://serwisy.gazetaprawna.pl/zdrowie/artykuly/941369,urodzila-dziecko-po-swojej-smierci-wywiad-lekarz.html [dostęp: 15.11.2023]
Kocemba, K., Stambulski, M., Gotowanie żaby. Prawicowy konstytucjonalizm a prawa kobiet w Polsce, [w:] Kobieta, ciąża, zarodek, dziecko, red. M. Grzyb, K. Sękowska-Kozłowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2023, s. 183-204.
Kochanowicz, J., „Lekarze obawiają się nie tylko utraty prawa wykonywania zawodu, ale również odpowiedzialności karnej”, dr hab. n. med. Jan Kochanowicz, Białystok, 6.12.2021; https://oko.press/szpital-w-bialymstoku-odmawia-aborcji-powody-przepisy-zniesione-w-1996-r-i-strach-lekarzy; (dostęp: 10.05.2023).
Kodeks karny z 11 lipca 1932 roku, Rozporządzenie Prezydenta RP (Dz.U.1932, nr 60, poz. 571); art. 231-232 k.k. z 1932.
Kodeks karny z 19 kwietnia 1969 (Dz.U. 1969, nr 13, poz. 94); art. Art. 154§2 k.k. z 1969.
Kodeks karny z 6 czerwca 1997 (Dz.U. 1997, nr 88, poz. 553); art. 152§2 k.k.
Kotiuk, I., Kalendarium, sto lat historii walki o prawo do aborcji w Polsce, „Archiwum Osiatyńskiego” 7 czerwca 2018 r., https://archiwumosiatynskiego.pl/wpis-w-debacie/kalendarium-100-lat-historii-walki-o-prawo-do-aborcji-w-polsce/ [dostęp:10.11.2023]
Królikowski, M. Rozdział XIX, Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu, [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Tom I, Komentarz. Art. 117-221, 4 wyd. Beck, Warszawa 2017.
Królikowski, M. Zawłocki, R., Kodeks karny. Komentarz Tom I. Część ogólna. Komentarz do art. 1-116, Beck, Warszawa 2021.
Latos, G., Kobiety w ciąży w polskich szpitalach boją się i umierają, „dziennik Gazeta Prawna”, 15 czerwca 2023, https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/kraj/artykuly/8734576,sejm-aborcja-polki-prawa-reprodukcyjne-ciaza-kobiety-w-polsce.html [dostęp: 10.11.2023]
Lurka, K., Ile w ostatnich latach przeprowadzono aborcji, „Termedia” 22 lutego 2023, Źródło: Sejm, https://www.termedia.pl/mz/Ile-w-ostatnich-latach-przeprowadzono-aborcji-,50551.html [dostęp:11.11.2023]
Lurka, K., Ile w Polsce przeprowadzono aborcji; Źródło: Sejm, „Termedia” 22 luty 2023, https://www.termedia.pl/mz/Ile-w-ostatnich-latach-przeprowadzono-aborcji-,50551.html [dostęp: 11.11.2023]
Łętowska, E., Nadzieja, iluzja i manipulacja. Uwagi o udatności konstytucjonalizacji „Państwa Prawa”, [w] Wokół kryzysu praworządności, demokracji i praw człowieka. Księga Jubileuszowa Profesora Mirosława Wyrzykowskiego, red. A. Bodnar, A. Płoszka, Wolters Kluwer, Warszawa.
Makarewicz, J., Kodeks karny z komentarzem, Wydawnictwo Ossolińskich, Lwów 1935, s. 403.; pisownia oryginalna.
Marek A., Kodeks karny. Komentarz, Lex 2007 -online, wyd. IV,
Michalski, B., Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu. Nowa kodyfikacja karna, Warszawa 2000.
Michalski, B., Rozdział XIX. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu, [w:] Kodeks karny, część szczególna. Tom I. Komentarz do artykułów 117-221, red. A. Wąsek, C.H. Beck, Warszawa 2006.
Mowa Justyny Wydrzyńskiej na sprawie w dniu 14 marca 2023, https://www.facebook.com/hashtag/aborcjaratuje%C5%BCycie (dostęp: 12.05.2023)
Nowosielska, P., Klinger, K., Aborcja. Prawa pacjentek zostały naruszone, „dziennik.pl” 15 maja 2023 r. https://zdrowie.dziennik.pl/aktualnosci/artykuly/8715320,aborcja-prawa-pacjentek-naruszone.html [dostęp: 15.11.2023];
Ojczyk, J., Wyrok TK groźny dla pacjentek i lekarzy. Potrzebne standardy działania, „Prawo.pl” 3 listopada 2021.;
https://www.prawo.pl/zdrowie/smierc-30-letniej-kobiety-a-wyrok-tk-w-sprawie-aborcji,511540.html [dostęp:14.02.2024]
Olczyk, E., Miziołek, J., Jarosław Kaczyński dla ‘Wprost’: Każdy średnio rozgarnięty człowiek może załatwić aborcje za granicą’, „Wprost” 23 maja 2021 roku, https://www.wprost.pl/kraj/10449780/jaroslaw-kaczynski-dla-wprost-kazdy-moze-zalatwic-aborcje-za-granica.html [dostęp: 15.11.2023]
Olejarczyk, P., "Płód jest bezczaszkowcem z bezmózgowiem? Przepraszam, nie mam prawa przerwać takiej ciąży", „Onet.pl” 22 stycznia 2023 https://wiadomosci.onet.pl/trojmiasto/orzeczenie-tk-ws-aborcji-lekarz-mowie-przykro-mi-niestety-nie-pomoge/5ny5yvn (dostęp: 10.05.2023.)
Opinia Rzecznika Praw Pacjenta, Stwierdzenie naruszenie praw pacjenta przez szpital specjalistyczny w Nowym Targu, 12 czerwca 2023 https://www.gov.pl/web/rpp/stwierdzenie-naruszenia-praw-pacjenta-przez-szpital-specjalistyczny-w-nowym-targu (dostęp: 13.06.2023)
Orzeczenie TK K 26/96, Obwieszczenie Prezesa TK z 18 grudnia 1997 (Dz.U. Nr 157, poz. 1040)
Orzeczenie z 28 maja 1997 r. Sygn. akt K. 26/96, ust 4.3.c; https://www.saos.org.pl/judgments/205759 [dostęp: 10.11.2023]
Papiernik, O., 26 latce odmówiono aborcji. Powód? Opinia Ordo iuris, „Dziennik.pl” 6 grudnia 2021, https://wiadomosci.dziennik.pl/wydarzenia/artykuly/8307850,aborcja-szpital-ordo-iuris.html, (10.05.2023);
Peiper, L., Komentarz do kodeksu karnego i prawa o wykroczeniach, Leon Frommer, Kraków 1933.
Pietrzak, M., Sytuacja prawna kobiet w Drugiej Rzeczypospolitej, [w:] A. Żarnowska i A. Szwarc (red.), Równe prawa i nierówne szanse: kobiety w Polsce międzywojennej, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, wydawnictwo DiG, Warszawa 2000, ISBN 83-7181-023-7.
Plebanek, E., Przestępstwa aborcyjne – praktyczna interpretacja znamion czynności wykonawczej, „Prawo i Medycyna”, 2011, nr 2.
Płatek, M., Opinia prawna na temat projektu o zmianie ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności ciąży (Dz.U. z 1993 r. nr 17, poz. 78 ze zm.) oraz ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. nr 88, poz. 553 ze zm.) Stan prawny na dzień 5 kwietnia 2016 r., Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2016
Połowniak, J., Prokuratura w Szczecinie zarzuca ginekolożce Marii Kubisie popełnienie pięciu przestępstw udzielenia pomocy przy przerywaniu ciąży, „Gazeta Wyborcza-Szczecin” 25 listopada 2023 https://szczecin.wyborcza.pl/szczecin/7,34939,30442371,prokuratura-w-szczecinie-zarzuca-ginekolozce-marii-k popelnienie.html?_gl=1*1r71fk6*_gcl_au*MTMyMjc5NTA3LjE2OTkyMzA4MTk.*_ga*MTA5ODkxNTM4NC4xNjg3NzA4NTcx*_ga_6R71ZMJ3KN*MTcwMTg5MjM0MS4xNi4wLjE3MDE4OTIzNDEuMC4wLjA.&_ga=2.72671507.1620872926.1701892341-1098915384.1687708571#S.embed_link-K.C-B.1-L.1.zw [dostęp: 25.11.2023];
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2008 r., I KZP 13/08, OSNKW 2008, z. 11, poz. 90. https://sip.lex.pl/orzeczenia-i-pisma-urzedowe/orzeczenia-sadow/i-kzp-13-08-postanowienie-sadu-najwyzszego-520547299 (dostęp: 14.02.2024)
Postanowieniu SN z dnia 26 marca 2009 r. sygn. akt I KZP 2/09; http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia1/I%20KZP%202-09.pdf (dostęp: 19.06.2023)
Prawa kobiet. Przegląd pekińskiej platformy działania po 25 latach, Parlament Europejski, Posiedzenie plenarne, Luty 2021, https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/ATAG/2021/679074/EPRS_ATA(2021)679074_PL.pdf [dostep”11.11.2023]
Prawa reprodukcyjne, „Federa” 4 września 2017 r., https://federa.org.pl/prawa-reprodukcyjne/ [dostęp:12.11.2023]
Projekt Ustawy o zmianie ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U. nr 17 z 1993 r., poz. 78 ze zm.) oraz ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. nr 88, poz. 553 ze zm.). Ordo Iuris i Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej „Stop Aborcji” z 14 marca 2016 roku.
R. przeciwko Polsce, wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (dalej: ETPCz) z 26.05.2011, skarga nr 27617/04
Redmerska, K., Być kobietą w Polsce. Sprawa Pani Joanny z Krakowa, „Infor” 25 lipca 2023, r. [dostęp: 20.11.2023];
Rodak, W., Szpital odmówił aborcji płodu z wadą letalną, powołując się na opinię Ordo Iuris. "Depresja nie zagraża zdrowiu" 4 grudnia 2021, https://wiadomosci.wp.pl/szpital-odmowil-aborcji-plodu-z-wada-letalna-powolujac-sie-na-opinie-ordo-iuris-depresja-nie-zagraza-zdrowiu-6711806201514720a (10.05.2023)
Rzecznik Praw Pacjenta; pismo z 13 marca 2023 do Prof. Dr hab. N. med. Jana Kochanowicza, Dyrektora Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Białymstoku. https://federa.org.pl/wp-content/uploads/2023/05/decyzja-RPP_Bialystok_aborcja.pdf [dostęp: 14.02.2024]
Salwador: kobieta skazana za poronienie, ułaskawiona, Amnesty International z 23 stycznia 2015 r., https://www.amnesty.org.pl/salwador-kobieta-skazana-za-poronienie-u%C5%82askawiona/ (dostęp: 15.05.2023)
Schwertner, J. Ginekolog po śmierci 30-letniej Izabeli: teraz strach będzie jeszcze większy, wywiad z dr Maciej W. Socha, ordynator Oddziału Położniczo-Ginekologicznego w Szpitalu św. Wojciecha w Gdańsku, „Onet.p.” 4 listopada 2021, https://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/smierc-ciezarnej-30-latki-w-pszczynie-komentarz-ginekologa/xkj134s (dostęp: 10.05.2023)
Sitarz, O, Bezprawne przerywanie ciąży, [w:] Kobieta, ciąża, zarodek, dziecko, red. M. Grzyb, K. Sękowska-Kozłowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2023.
Skarżyński, S., Wpadka Krystyny Pawłowicz; chciała ratować, a pogrążyła PiS; https://oko.press/wpadka-krystyny-pawlowicz-chciala-ratowac-a-pograzyla-pis (dostęp: 20.06.2023)
Solecka, M., Śmierć kobiety w Nowym Targu. Lekarze nie zabili, ale życia tez nie ocalili, „Tygodnik Powszechny” 12.06.2023, https://www.tygodnikpowszechny.pl/smierc-kobiety-w-nowym-targu-lekarze-nie-zabili-ale-zycia-tez-nie-ocalili-183657 (dostęp: 13.06.2023)
Stefański, R., Kodeks karny. Komentarz, 2023, sip.legalis.pl [dostęp: 1 10. 2023]
Szchwertner, J., Ginekolog po śmierci 30-letniej Izabeli: teraz strach będzie jeszcze większy, wywiad z dr Maciej W. Socha, ordynator Oddziału Położniczo-Ginekologicznego w Szpitalu św. Wojciecha w Gdańsku, „Onet.p.” 4 listopada 2021, https://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/smierc-ciezarnej-30-latki-w-pszczynie-komentarz-ginekologa/xkj134s (dostęp: 10.05.2023)
Szczerbiak, A., Śmierć Izabeli z Pszczyny. Są zarzuty dla lekarzy. Za niewykonanie aborcji też grozi kara, „Polityka” 2 marca 2023, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/2203832,1,smierc-izabeli-z-pszczyny-sa-zarzuty-dla-lekarzy-za-niewykonanie-aborcji-tez-grozi-kara.read; (dostęp: 17.05.2023).
Szczygieł, T., Problematyka przerywania ciąży jako zagadnienia kodyfikacji prawa karnego materialnego Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej w latach 1956-1969, „Studia Iuridica Toruniensia” 2021, t. 28.
Szelewa, D., Prawa reprodukcyjne w Europie i w Polsce; zakaz kompromis czy wybór, Friedrich Ebert Stiftung, Warszawa 2017.
Szelewa, D., Prawa reprodukcyjne w Europie i w Polsce: Zakaz, kompromis czy wybór, Friedrih Ebertstiftung, Warszawa 2016, https://library.fes.de/pdf-files/bueros/warschau/14405.pdf [dostęp: 15.11.2023]
Szewczyk, K., Bioetyka, t.1, PWN, Warszawa 2009.
Szlagowska, A., Dyskusje nad świadomym macierzyństwem i dopuszczalnością usuwania ciąży na łamach polskich czasopism medycznych oraz społeczno-kulturalnych w okresie międzywojennym, [w:] Kobiece dwudziestolecie, red. R. Sioma, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2018.
Śliwowski, J., Prawo karne, PWN Warszawa 1979.
Środa, M., Polska, Kościół, etyka, w: Kościół, państwo i polityka płci, red. A. Ostolski, Fundacji im. Heinricha Bölla, Warszawa 2010.
The history of mifepristone, Reproductive health access project, 18 April 2023, https://www.reproductiveaccess.org/2023/04/history-of-mifepristone/ [dostęp: 19.11.2023]
Theus, J., Prokuratura szukała płodu…w szambie. Jak organy ścigania w amoku łamały prawa Oli, która poroniła, „OKO.Press” 27 lipca 2023, https://oko.press/prokuratura-szukala-plodu-w-szambie [dostęp: 15.11.2023]
Tysiąc przeciwko Polsce, wyrok ETPCz z 20.03.2007, skarga nr 5410/03
Tyszkiewicz, L. Kodeks karny, [w]: Górniok O., red.: Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2004,
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2006 r., I KZP 18/06, OSNKW 2006, z. 11, poz. 97.
Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, (Dz.U. z 1993 r., Nr 17, poz. 78 ze zm.)
Uwagi końcowe Komitetu Praw Człowieka ONZ z 2004 r. do sprawozdania Polski, CCPR/CO/82/POL, pkt 8.
Uwagi końcowe Komitetu Praw Człowieka ONZ z 2016 r. do sprawozdania Polski, CCPR/CJ/POL/CO/7, pkt 24;
Wężyk, K., Aborcja jest, Agora, Warszawa 2021.
WHO guideline on self-care interventions for health and well-being, 2022 revision; https://www.who.int/publications/i/item/WHO-SRH-22.1; (dostęp: 10.05.2023).
WHO recommendations on self-care interventions: self-management of medical abortion, 2022; https://www.who.int/publications/i/item/WHO-SRH-22.1; (dostęp 4: 23.04.2023).
‘Wolę umrzeć niż być w tej ciąży’. Wywiad z Anną, której Wydrzyńska wysłała tabletki, „Oko Press” z 17 kwietnia 2023, https://oko.press/wywiad-z-anna-ktorej-wydrzynska-wyslala-tabletki; dostęp: 23.04.2023).
”Europejska mapa dzietności Polska z najgorszym czwartym wynikiem, „Farsal.pl” 15 marca 2023 [dostęp 11.11.2023];
Wolińska, H., Przerywanie ciąży w świetle prawa karnego, PWN, Warszawa 1962
Wożniak, K., Problemy opiniodawcze związane z nowymi regulacjami kodeksu karnego w związku z wprowadzeniem ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, „Archiwum Medycyny Sadowej i Kryminologii” 1993, nr. 3 s. 230-231, za: K.K. Borkowska, Penalizacja przerywania ciąży w polskim prawie karnym, „Studia prawnoustrojowe” 2022, nr 56, s. 40.
Wyrok SN z 21 listopada 2003 (V CK 16/03); Uchwała z 22 lutego 2006 r (III CZP 8/06), Wyrok SN z 6 maja 2010 (II CSK 580/09); za. O. Sitarz, Bezprawne przerwanie ciąży…op. Cit., s. 341.
Wyrok SN z 8 sierpnia 1992 r IPA 5/92 OSP nr 7-89/1992 poz. 142, za E. Łętowska, Urzędowi nie wolno kłamać, [w:] Czy państwo wiedzą, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, 20 listopada 2003.
Wyrok TK K 26/96 Orzeczenie z dnia 1997-05-28 W sprawie zasady ochrony życia ludzkiego jako wartości konstytucyjnej; niezgodności ustawy "antyaborcyjnej" z Małą Konstytucją Publikacja w Z.U. Z.U. 1997 / 2 / 19, s. 8; https://www.law.utoronto.ca/sites/default/files/documents/reprohealth/poland_1997_decision.pdf (dostęp: 10.05.2023)
Wyrok TK z 28 maja 1997 r. w sprawie o sygn. K 26/96 (nowelizacja ustawy o przerywaniu ciąży)
Wyrok Trybunału Julii Przyłębskiej z 22 października 2020 r.
(Sygn. akt K 1/20) uznający przesłankę umożliwiającą przerwanie ciąży w przypadku ciężkich wad płodu za niekonstytucyjną)
Zawadzka, A., Czarny protest i płeć, „Zadra” 2016, nr 3-4.
Zdanowicz, K., Podkarpacie z pełnym zakazem aborcji, „Polityka” 12 lutego 2019, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/1781782,1,podkarpacie-z-pelnym-zakazem-aborcji.read (dostęp: 12.06.2023)
Zoll, A., Kodeks karny, część szczególna. Komentarz do art. 177-277, red. A. Zoll Warszawa 1999
Zoll, A., Kodeks karny. Część szczególna, [w]: A. Barczak – Oplustil, G. Bogdan, Z. Ćwiąkalski, M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas, J. Majewski, J. Raglewski, M. Rodzynkiewicz, M. Szewczyk, W. Wróbel, A. Zoll: Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, tom II, Kraków 2006.
Zoll, A., Przestępstwa przeciwko życiu I zdrowiu, [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do art. 117-277 kodeksu karnego, red. A. Zoll, Zakamycze 1999.
Zoll, A., Wyłączenie odpowiedzialności karnej, [w:] Kodeks karny. Część ogólna, Tom. I Komentarz do art. 1-116 k.k., Zakamycze Kraków 2004.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Copyright (c) 2024 Monika Płatek, Grzegorz Wrona