Czy sumienie zawodowe jest kwestią moralności?

Abstrakt

Obserwowana w Polsce tendencja do powoływania się przez przedstawicieli kolejnych zawodów i profesji na “klauzulę sumienia” ma swoje źródło w interpretacji lekarskiej klauzuli sumienia zaproponowanej w wyroku Trybunału Konstytucyjnego nr K 12/14. W pracy podaję argumenty na rzecz twierdzenia, że jest to interpretacja błędna, oparta na nietrafnej interpretacji terminu “sumienie”, którym posługujemy się mówiąc o wyłączeniach światopoglądowych lub sprzeciwie sumienia. W to miejsce proponuję taką rekonstrukcję znaczenia tego terminu, która pozostaje w zgodzie zarówno z prawem międzynarodowym, jak również potocznymi intuicjami dotyczącymi roli sumienia i moralności w wykonywaniu określonych zawodów czy funkcji. Jednocześnie jednak zaproponowane w pracy znaczenie terminu “sumienie” uniemożliwia odwoływanie się do prywatnych poglądów moralnych osób wykonujących te zawody i funkcje. Dzięki temu akceptacja stwierdzenia, że każdy zawód i profesja mają prawo do odpowiednio rozumianego sprzeciwu sumienia nie naraża nas na anarchizację systemu prawa i uzależnienie jego skuteczności od poglądów moralnych osób wykonujących określone zawody i funkcje.