Zakaz przerywania ciąży z przyczyn embriopatologicznych w praktyce orzekania organów międzynarodowych jako tortury oraz nieludzkie lub poniżające traktowanie naruszające prawa człowieka

Abstrakt

Na przestrzeni ostatnich dwóch dekad doszło do zmiany optyki organów międzynarodowych, która przyczyniła się do poszerzenia zakresu przedmiotowego pojęcia tortur oraz nieludzkiego i poniżającego traktowania. W związku z tym, ciała te coraz częściej są skłonne przyznać, że w pewnych okolicznościach w taki sposób może zostać zaklasyfikowane odmawianie bądź utrudnianie kobietom dostępu do aborcji, gdy potrzeba przerwania ciąży motywowana jest stwierdzeniem u płodu poważnych wad. Odmiennie traktowane są jednak przypadki, w których możliwość przeprowadzenia aborcji we wskazanych okolicznościach przewidują przepisy krajowe i sytuacje, gdy nie zapewniają one żadnych gwarancji w tym zakresie. W odniesieniu do pierwszej kategorii, możliwość uznania takich ograniczeń za przejawy maltretowania naruszającego prawa człowieka dopuszczają zgodnie zarówno organy funkcjonujące w ramach systemu Rady Europy, jak i systemu ONZ, czego przykładem jest wyrok ETPCz ws. R.R. przeciwko Polsce. Utrudnianie dostępu do aborcji rozpatrywane jest wówczas w kontekście niewywiązania się przez państwo z przewidzianego przepisami prawa krajowego obowiązku zapewnienia kobietom dostępu do legalnej procedury medycznej. Słabiej ugruntowana jest natomiast zapoczątkowana opinią Komitetu Praw Człowieka ONZ w sprawie K.L. przeciwko Peru i rozwinięta m.in. opinią w sprawie Amandy Mellet linia orzecznicza w odniesieniu do drugiej kategorii przypadków. W szczególności, nie wskazano dotychczas jednolitych kryteriów pozwalających uznać, że w danym przypadku odmowa aborcji była równoznaczna z naruszeniem zakazu tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania. Na wyodrębnienie takich okoliczności, które nie tworzą skądinąd zamkniętego katalogu, pozwala jednak analiza argumentacji EKPCz oraz Komitetu Praw Człowieka ONZ we wskazanych wyżej sprawach.