Biegłość manualna jako czynnik należytej staranności lekarskiej: O wkłuciu centralnym, torakotomii i położniku, który nie używał kleszczy

Abstrakt

Należyta staranność lekarska wymaga nie tylko wiedzy, ale i odpowiednich umiejętności technicznych. Deklaracja ich braku ze strony lekarzy - zabiegowców wzbudza zaskoczenie i dezaprobatę. W razie uchybienia technicznego lekarz jest rozliczany z zachowania wszelkich wymaganych prawideł i oczekuje się odeń także sprawności manualnej, bez posiadnia której nie powinien podejmować się wykonania zabiegu. Znajomości praktyki nie da się jednak wyczytać z podręcznika ani zabserwować u innych, tylko trzeba wyćwiczyć osobiście. Przy stawianiu lekarzowi zarzutu, że czegoś nie umie, należy uwzględniać także fizyczną możność zdobycia owej praktyki. Istnienie w języku prawnym rozróżnienia na staranność należytą i szczególną każe zakładać, że ma charakter zamierzony i nie są to pojęcia tożsame, a standardy ogólne nie mogą być zrównywane w drodze wykładni ze szczególnymi, czyli podwyższonymi. Kryterium staranności lekarskiej jako najwyższej ani wzmożonej nie znajduje zatem de lege lata podstawy prawnej. Stawianie takich wymagań pociągałoby za sobą konieczność sformułowania konkretnych kryteriów podwyższenia. Wydaje się to niewykonalne z logicznego punktu widzenia i skazuje na oceny arbitralne. Bezużyteczne jest posiłkowanie się klauzulą zasad współżycia społecznego, bo prowadziłoby do pomieszania pojęć: mających wymiar etyczny zasad współżycia i etycznie obojętnych standardów fachowych. Etyka nie wyznacza praw przyrody, techniki zabiegowej ani czynności, w których liczą się spostrzegawczość i biegłość fachowa. Figura abstrakcyjnego dobrego lekarza również nie będzie przydatna. Normatywny element wzorca osobowego jest wprawdzie możliwy do wyrażenia przez odpowiednie zasady ostrożności, ale te działania, którymi rządzi percepcja i sprawność ruchowa, nie są oparte na normach. Z braku niektórych umiejętności nie można czynić zarzutu, o ile lekarz jest w stanie tak zorganizować sprawowanie opieki medycznej, by nie narażać pacjentów. Powinien jednak z góry wyłączyć się z przedsięwzięć, w których na nim jednym spoczywa odpowiedzialność za pacjenta, w tym od pełnienia jednoosobowo dyżurów. Jeśli jednak znajdzie się w takiej sytuacji, obowiązany jest z należytą starannością i kierując się dobrem pacjenta rozważyć, czy jednak nie spróbować, zwłaszcza gdy w razie zaniechania choremu grozi pewna śmierć. Nie znajdzie usprawiedliwienia tylko zupełna bezczynność. Obowiązek osobistego wykonania zabiegu zostaje zastąpiony przez powinność odpowiednio szybkiego przekierowania pacjenta albo niezwłocznego wezwania bardziej wykwalifikowanej pomocy. Wyjątkowo brak określonej sprawności może być kompensowany przez posiadanie innych równorzędnych. Dopuszczenie do pacjenta osoby nieudolnej obciąża placówkę jako wina organizacyjna, jeśli nowicjusz nie ma zapewnionego realnego wsparcia ze strony osób bardziej doświadczonych.