Abstract
Individuals remain in a variety of relationships throughout their lives, some of them giving special value by calling them close ones. What constitutes closeness in an individual experience difficult to put into a uniform scheme - the personal feeling of bonds formed in specific relationships is decisive here. Staying in positive close relationships can significantly affect the quality of life of individuals, the level of perceived happiness and health. On the other hand, close ones can influence the decisions made by the patient - convincing with good intentions, but also manipulating and forcing to behave in certain way. When an individual becomes a patient, (as a rule) he or she remains in these various relationships. Relationality, as a rule, triggers in individuals the need to surround their close ones with care and support, but also themutual need for the presence and information about the patient's health. It is an easy task for medical staff to maintain the boundaries between care and interference of close person’s of patients. Individuals know best who is close to them and who they need when they become patients. However, it is not always that simple- the patient may be unconscious or have difficult contact with him. Then, a very wide catalog of relatives recognized as such by the legislator (e.g. the spouse's grandparents, grandchildren's spouses, in-laws) is entitled to information on the patient's health condition. The legislator gave closeness a specific meaning, e.g. within the legal definition of a "close person" in the Act on Patient Rights and Patient's Rights Ombudsman and another legal acts in the field of medical law. Interestingly, under other European legislation, legal definitions of "close person" or "family" are not used for the purposes of legal acts in the field of medical law (e.g. Spain, Czech Republic, Germany). The catalog of relatives distinguished by the Polish legislator raises a number of legal and ethical doubts - due to its structure, scope and practical usefulness. If closeness is a value worth realizing in the treatment process, then what vision is to be adopted - static, created in isolation from the social context to which it relates, or dynamic, allowing to establish specific relationships from the perspective of actually existing relationships? Determining who is close to the patient is of great practical importance - for the patient, respect for his autonomy and also for the medical staff. The article presents a critical reflection on the importance of closeness in medical law, in particular on who is considered to be close and what rights are associated with closeness. It should be considered whether the definition of closeness is necessary on the basis of polish medical law, and whether such a normative approach to closeness translates into effective support for the patient and people who are actually close to him.
References
K. Bagan-Kurluta, U. Drozdowska, Tajemnica medyczna po śmierci pacjenta w wybranych systemach civil i common law, Białostockie Studia Prawnicze 2/2020, (vol. 25)
K. Bączyk-Rozwadowska, Prawo pacjenta do informacji według przepisów polskiego prawa medycznego, Studia Iuridica Toruniensia 2011, vol. 9
A. Bielska-Brodziak, Interpretacja tekstu prawnego na podstawie orzecznictwa podatkowego, Warszawa 2009
A. Bielska-Brodziak, Kłopoty z definicjami legalnymi [w] System prawny a porządek prawny, red. S. Czepita, O. Bogucki, Szczecin 2008
A. Bielska-Brodziak, Śladami prawodawcy faktycznego. Materiały legislacyjne jako narzędzie wykładni prawa, Warszawa 2017
N. Bolger, M. Foster, A.D. Vinokur, R. Ng, Close Relationships and Adjustment to a Life Crisis: The Case of Breast Cancer, Journal of Personality and Social Psychology 1996, 70 (2)
M. Boratyńska, Autonomia pacjenta a granice upoważnienia osoby bliskiej i zaufanej, Prawo i Medycyna 1/2014
M. Boratyńska, Wolny wybór: gwarancje i granice prawa pacjenta do samodecydowania, Warszawa 2012
B.K. Budziszewska, R. Piusińska-Macocha, K. Sułek, A. Stępień, Psychologiczne problemy rodziny pacjentów z chorobami nowotworowymi krwi w koncepcji systemowej, Acta Heamatologica Polonica 3/2005
A. Crossley, D. Langdridge, Perceived sources of happiness: A network analysis, Journal of Happiness Studies 2005, 6
M. Dercz, H., Izdebski, H., T. Rek, Dziecko - pacjent i świadczeniobiorca, ABC 2015, LEX nr 263143.
T. Dukiet-Nagórska, Autonomia pacjenta a polskie prawo karne, Warszawa 2008.
T. Dukiet-Nagórska, Ocena prawnokarna niektórych decyzji lekarskich powodowanych względami pozamedycznymi, Prawo i Medycyna 1/2011
E. Ernst, Holistic health care?, British Journal of General Practice 2007, 57(535) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2034187/
J. Gotlib, G. Dykowska, Z. Sienkiewicz, E. Skanderowicz, Ocena wiedzy i postaw personelu medycznego Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego im. Prof. Orłowskiego w Warszawie wobec praw pacjenta, Annales Academiae Medicae Silesiensis. 2014, 68(2)
J. Haberko, Pojęcie osoby bliskiej w prawie cywilnym, Przegląd Sądowy 3/2011
S. Hewa, R.W. Hetherington, Specialists without spirit: Limitations of the mechanistic biomedical model, Theoretical Medicine and Bioethics 1995, 16(2)
J. K. Kiecolt-Glaser, J-P. Gouin, L. Hantsoo, Close Relationships, Inflammation, and Health, Neuroscience & Biobehavioral Reviews 2010, 35(1)
M. Jabłońska, Tajemnica medyczna a prawo osoby bliskiej pacjenta do informacji medycznej – przyczynek do dyskusji, Białostockie Studia Prawnicze 2/2020, (vol. 25)
M. Jasemi, L. Valizadeh, V. Zamanzadeh, B. Keogh, A Concept Analysis of Holistic Care by Hybrid Model, Indian Journal of Palliative Care 2017, 23 (1), https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5294442/
D. Karkowska, Prawa pacjenta, Oficyna 2009.
D. Karkowska, Komentarz do art. 3 ust.1 pkt 2 [w] Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz, Warszawa 2016.
R. Kubiak, Komentarz do art. 14 [w] Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, red. L. Bosek, Warszawa 2020, Legalis
R. Kubiak, Prawo medyczne, Warszawa 2017.
M. Malczewska, Komentarz do art. 31 [w] Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Komentarz, red. E. Zielińska, LEX 2014.
J. Mizielińska, M. Abramowicz, A. Stasińska, Rodziny z wyboru w Polsce. Życie rodzinne osób niehetroseksualnych, Warszawa 2014.
A. Ostrzyżek, J.T. Marcinkowski, Biomedyczny versus holistyczny model zdrowia a teoria i praktyka kliniczna, Problemy Higieny i Epidemiologii 2012, 93(4)
T. Paszek, Z. Sienkiewicz, A. Leńczuk-Gruba, E. Kobos, M. Sulewska, Zastosowanie holizmu w praktycznej działalności pielęgniarki, [w:] Wielowymiarowość współczesnej medycyny, red. E. Krajewska-Kułak, C. Łukaszuk, J. Lewko, W. Kułak, Białystok 2012
L. Pawłowski, Osoba bliska w aspekcie przekazywania informacji o stanie zdrowia pacjenta (część 2), Forum Medycyny Rodzinnej 2014, 8 (4)
L. Pawłowski, Osoba bliska w procesie udzielania świadczeń zdrowotnych a obowiązki lekarza—aspekty prawne (część 1), Forum Medycyny Rodzinnej 2014, 8(3)
P.R. Pietromonaco, B.N Uchino, C.D. Schetter, Close Relationship Processes and Health: Implications of Attachment Theory for Health and Disease, Health Psychology 2013, 32(5),
G.B. Rattinger, E.B. Fauth, S Behrens, C. Sanders, S. Schwartz, M.C Norton, C. Corcoran, C.D. Mullins, C.G. Lyketsos, J.T. Tschanz, Closer Caregiver and Care-Recipient Relationships Predict Lower Informal Costs of Dementia Care. The Cache County Dementia Progression Study, Alzheimers Dementia 2016, 12(8)
T.F. Robles, R. Slatcher, J.M. M Trombello, M. Mcginn, Marital Quality and Health: A Meta-Analytic Review, Psychological Bulletin 2013, 140(1)
Rzecznik Praw Obywatelskich, Równe traktowanie pacjentów – osoby nieheteroseksualne w opiece zdrowotnej analiza i zalecenia, Warszawa, 2014, https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Równe%20traktowanie%20pacjentów%2C%202014.pdf )
R.B. Slatcher, E. Selcuk, A social psychological perspective on the links between close relationships and health, Current Directions in Psychological Science 2017, 26(1)
J. Sobczak, Tajemnica lekarska po ostatnich zmianach legislacyjnych, Medyczna Wokanda 2018, nr 11
M. Syska, Zgoda na zabieg medyczny oraz oświadczenia pro futuro w ustawodawstwie i orzecznictwie francuskim i belgijskim. Część I, Prawo i Medycyna 1/2011
P. Szach, Relacja lekarz-pacjent czyli o podejściu egzystencjalnym w przebiegu chorób o charakterze psychosomatycznym, Sztuka Leczenia 3-4/2014
T. Szlendak, Socjologia rodziny, Warszawa 2010.
M. Świderska, Zgoda pacjenta na zabieg medyczny, Toruń 2007
M. Świderska, Zgoda osoby bliskiej na ujawnienie tajemnicy lekarskiej po śmierci pacjenta (po nowelizacji), Przegląd Prawa Medycznego 1/2019
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Copyright (c) 2020 Marlena Drapalska-Grochowicz