Keywords
DSD
patients’ rights
healthcare
informed consent
How to Cite
Abstract
This text represents second part of the analysis, regarding situation of an intersexual patient, especially a minor, in terms of protection against discrimination and exposure to IGM (Intersexual Genital Mutilation) procedures. Author presents a selection of European legislature regarding the abovementioned issue, comparing them to Polish system of
guarantees, securing patients’ rights in the healthcare system. Analysing position of an intersexual individual, both in terms of a requirement of assigning ones gender at birth, as well as general provisions regarding matter of an informed consent and fair process of decision making, in regard to an underage patient and their treatment, this paper presents set of legal solutions, which upon comparison and study of mechanisms related to protecting
aforementioned group from IGM-related treatment across Europe, could be implemented in polish legal system in order to address the discussed matter.
References
Bibliografia
Literatura:
Alaattinoğlu D., Intersex Rights in the Icelandic Gender Autonomy Act, 2022.
Boratyńska M., Dysfunkcjonalność ochrony praw pacjenta małoletniego. Część 1: Reprezentowanie interesów i prawo do informacji, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G – Ius” 70/2023.
Boratyńska M., Ustawa o uzgodnieniu płci a przygody transseksualistów w próżni legislacyjnej, „Prawo i Medycyna” 3/2015.
Buchner B., Freye M., Informed Consent in German Medical Law: Finding the right path between patient autonomy and information overload, „Proceedings of the Young Universities for the Future of Europe (YUFE) Law Conferences 2021”.
Cabral M., Statement from GATE - Global Action for Trans* Equality, „Reproductive Health Matters”, t. 23 nr 46, 2015.
Danon L.M., Schweizer K., Thies B., Opportunities and challenges with the German act for the protection of children with variations of sex development, „International Journal of Impotence Research”, t. 35, 2023.
Garland F., Travis M., 5: Engaging with Intersex Experience: Can Law Disrupt Medical Embodiment? [w:] Intersex Embodiment. Bristol, UK: Bristol University Press, 2022.
Gawlik A., Bielska–Brodziak A., Dzieci bez płci. Jak polski prawodawca rozwiązuje problemy osób interseksualnych, Część pierwsza, „Prawo i Medycyna” 2/2016.
Gawlik A., Bielska-Brodziak A., Krawiec G., Dzieci bez płci. Jak polski prawodawca rozwiązuje problemy osób interseksualnych. Część druga - Zasady przypisywania płci prawnej, „Prawo i Medycyna” 3/2016.
Harwood M., The Maltese presidency and social inclusion: Malta’s push for LGBTIQ rights [w:] M. Harwood, S. Moncada, R. Pace (red.), Malta's EU Presidency: a study in a small state presidency of the Council of the EU, Msida: Malta University Press, 2018.
Helms T., Germany (The 2013 German Law) [w:] J. Scherpe, A. Dutta, T. Helms (red.), The Legal Status of Intersex Persons, 2018.
Liszewska U., Dominiak A., Kurowska M., Zaburzenia rozwoju płci – współczesne strategie interwencji terapeutycznych, postępowań prawnych i ich konsekwencje psychologiczno-seksuologiczne, „Psychoseksuologia” 4/2018.
Mestre Y., The Human Rights Situation of Intersex People: An Analysis of Europe and Latin America, „Social Sciences” t. 11, nr 7, 2022.
Pańczyk F., Tranzycja w polskim porządku prawnym – ewolucja regulacji, uwagi de lege lata i postulaty de lege ferenda, „Zeszyty cywilistyczne Lege Artis”, tom 8, Warszawa, 2023.
Przewoźniak R., Między schematem a prawami człowieka - prawnomedyczne zagrożenia praw osób interpłciowych oraz europejskie modele ich ochrony, w kontraście do realiów krajowej opieki medycznej – część 1: Możliwe płaszczyzny naruszenia dóbr osób interpłciowych, „Przegląd Prawa Medycznego” 2023, nr. 5(4).
Schotel A.L., Mügge L.M., Towards Categorical Visibility? The Political Making of a Third Sex in Germany and the Netherlands, „Journal of Common Market Studies”, t. 59, 2021.
Tabone C.B., The Intersex Child: Revisiting Holistic Care [w:] C. Azzopardi Lane, M. Naudi, M Harwood (red.), Mapping The Rainbow Researching the diverse colours of the LGBTIQ community Volume II, the Human Rights Directorate – the Ministry for Equality, Research and Innovation, 2021.
Akty prawne:
Prawo międzynarodowe
Konwencja o prawach dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r., https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19911200526 [dostęp: 28.08.2023 r.].
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 14 lutego 2019 r. w sprawie praw osób interseksualnych (2018/2878(RSP)).
Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy, Resolution 2191 (2017). Promoting the human rights of and eliminating discrimination against intersex people.
Malta
Chapter 16, Civil Code, 11th February, 1870/22nd January, 1874 – (w wersji z dn. 25.06.2023 r.).
Chapter 540 – Gender Identity, Gender Expression And Sex Characteristics Act [14th April, 2015, ACT XI of 2015, as amended by Acts XX of 2015 and LVI of 2016 and XIII of 2018], https://legislation.mt/eli/cap/540/eng [dostęp: 26.08.2023 r.].
LVI of 2016 – Gender Identity, Gender Expression and Sex Characteristics (Amendment) Act, 2016, Government Gazette of Malta No. 19,693 – 09.12.2016.
XIII of 2018 – Gender-Based Violence and Domestic Violence Act, 2018, Gazzetta tal-Gvern ta’ Malta Nru. 19,985 – 30.04.2018.
XX of 2015 – Gender Identity, Gender Expression and Sex Characteristics Act and other laws (Amendment) Act, 2015, Government Gazette of Malta No. 19,452 – 14.07.2015.
Niemcy
Bürgerliches Gesetzbuch in der Fassung der Bekanntmachung vom 2. Januar 2002 (BGBl. I S. 42, 2909; 2003 I S. 738), das zuletzt durch Artikel 1 des Gesetzes vom 14. März 2023 (BGBl. 2023 I Nr. 72) geändert worden ist, (Kodeks cywilny w brzmieniu z dnia 2 stycznia 2002 r. (BGBl. I s. 42, 2909; 2003 I s. 738), ostatnio zmieniony art. 1 ustawy z dnia 14 marca 2023 r. (BGBl. 2023 I nr 72)).
Druk parlamentu niemieckiego 19/27936, w zw. z drukiem 19/24686, 19/27929, https://www.bundestag.de/dokumente/textarchiv/2021/kw12-de-geschlechterentwicklung-kinder-830122, [dostęp: 15.09.2023 r.].
Entwurf eines Gesetzes zum Schutz von Kindern mit Varianten der Geschlechtsentwicklung (Projekt ustawy o ochronie dzieci z wariantami rozwoju płci) – druk 19/27929, 24.03.2021, w zw. z drukiem 19/24686, 25.11.2020.
Gesetz zur Reform des Personenstandsrechts (Personenstandsrechtsreformgesetz - PSTRG) vom 19.02.2007, Bundesgesetzblatt Jahrgang 2007 Teil I Nr. 5, ausgegeben am 23.02.2007, Seite 122, https://www.bgbl.de/xaver/bgbl/start.xav#__bgbl__%2F%2F*%5B%40attr_id%3D%27bgbl107s0122.pdf%27%5D__1713120148796, [dostęp: 25.09.2023 r.].
Transsexuellengesetz vom 10. September 1980 (BGBl. I S. 1654), das zuletzt durch Artikel 2 Absatz 3 des Gesetzes vom 20. Juli 2017 (BGBl. I S. 2787) geändert worden ist (Ustawa o osobach transseksualnych z dnia 10 września 1980 r. (BGBl. I s. 1654), ostatnio zmieniona art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. (BGBl. I s. 2787)).
Portugalia
Lei n.º 15/2024, de 29 de Janeiro, https://www.pgdlisboa.pt/leis/lei_mostra_articulado.php?nid=3768&tabela=leis&ficha=1&pagina=1&so_miolo= [dostęp: 25.03.2023 r.].
Lei n.º 38/2018, de 7 de agosto, Direito à autodeterminação da identidade de género e expressão de género e à proteção das características sexuais de cada pessoa, https://www.pgdlisboa.pt/leis/lei_mostra_articulado.php?nid=2926&tabela=leis&ficha=1&pagina=1&so_miolo= [dostęp: 17.10.2023 r.].
Islandia
Act on Gender Autonomy No 80 /2019 as amended by Act No. 159/2019, No. 152/2020 and No. 154/2020, dalej jako: Act on Gender Autonomy, https://www.government.is/publications/legislation/lex/2020/05/08/Act-on-Gender-Autonomy/ [dostęp: 10.10.2023 r.].
Hiszpania
Ley 15/2015, de 2 de julio, de la Jurisdicción Voluntaria. Jefatura del Estado «BOE» núm. 158, de 03 de julio de 2015 Referencia: BOE-A-2015-7391 (Ustawa 15/2015 z dnia 2 lipca o dobrowolnej jurysdykcji. „BOE” nr 158 z dnia 3 lipca 2015 r., Odnośnik: BOE-A-2015-7391), art. 26ter ust. 1, https://www.boe.es/buscar/pdf/2015/BOE-A-2015-7391-consolidado.pdf [dostęp: 19.03.2024 r.].
Ley 4/2023, de 28 de febrero, para la igualdad real y efectiva de las personas trans y para la garantía de los derechos de las personas LGTBI, Jefatura del Estado «BOE» núm. 51, de 01 de marzo de 2023 Referencia: BOE-A-2023-5366 (Ustawa 4/2023 z dnia 28 lutego o gwarancjach rzeczywistej i skutecznej równości osób transpłciowych i gwarancjach ochrony praw osób LGTBI., „BOE” nr 51 z dnia 1 marca 2023 r., Odnośnik: BOE-A-2023-5366 ), https://www.boe.es/buscar/pdf/2023/BOE-A-2023-5366-consolidado.pdf [dostęp: 17.03.2024 r.].
Grecja
Νόμος 4619/2019 – ΦΕΚ Τεύχος 95 Α'/11.06.2019, Κύρωση του Ποινικού Κώδικα (Ustawa nr 4619/2019 – Dziennik Urzędowy nr 95 A'/11.06.2019, Ratyfikacja kodeksu karnego), https://www.hellenicparliament.gr/UserFiles/bcc26661-143b-4f2d-8916-0e0e66ba4c50/12027534.pdf [dostęp: 14.03.2024 r.].
Νόμος 4958/2022 – ΦΕΚ Τεύχος Α 142/21.07.2022, Μεταρρυθμίσεις στην ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και άλλες επείγουσες ρυθμίσεις. (Ustawa 4958/2022 – Dziennik Urzędowy nr A 142/21.07.2022, Reformy w zakresie medycznie wspomaganego rozrodu i inne regulacje nadzwyczajne), https://www.hellenicparliament.gr/UserFiles/bcc26661-143b-4f2d-8916-0e0e66ba4c50/12027534.pdf [dostęp: 13.03.2024 r.].
Polska
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1550).
Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1516).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 17 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1545).
Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1378).
Projekt ustawy o uzgodnieniu płci, druk 1469, 13.01.2013 r., https://orka.sejm.gov.pl/Druki7ka.nsf/0/AA0CB1BCA4CE5088C1257B8F00361E90/%24File/1469.pdf [dostęp: 02.04.2024 r.].
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 kwietnia 2020 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1304).
Naczelna Izba Lekarska, Kodeks Etyki Lekarskiej, https://nil.org.pl/uploaded_images/1574857770_kodeks-etyki-lekarskiej.pdf [dostęp: 17.02.2024 r.].
Orzecznictwo:
BVerfG, Uchwała Pierwszego Senatu z dnia 10 października 2017 r. – 1 BvR 2019/16.
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego nr 474/2021 z 23 lipca 2021 r., https://diariodarepublica.pt/dr/detalhe/acordao-tribunal-constitucional/474-2021-168184700 [dostęp: 25.02.2024 r.].
Wyższy Sąd Okręgowy w Norymberdze (OLG Nürnberg, Beschluss), postanowienie z dnia 09.03.2019 r. – 11 W 1880/19.
Raporty, opracowania i źródła internetowe:
Annual Review Of The Human Rights Situation Of Lesbian, Gay, Bisexual, Trans And Intersex People In Europe And Central Asia – ILGA Europe, Bruksela, 2024, full_annual_review.pdf (ilga-europe.org) [dostęp: 30.03.2024 r.].
Cabrera C.G., Victory in Fight for Gender Recognition in Spain, publ. 16.02.2023 r., https://www.hrw.org/news/2023/02/16/victory-fight-gender-recognition-spain-0 [dostęp: 14.03.2024 r.].
Gesley J., Germany: Government Proposes Self-Identification Law for Transgender, Nonbinary, and Intersex Persons, 2023, www.loc.gov/item/global-legal-monitor/2023-05-22/germany-government-proposes-self-identification-law-for-transgender-nonbinary-and-intersex-persons/ [dostęp: 30.08.2023 r.].
Griera M., EU lawmakers urge Madrid region chief to slash anti-LGBTIQ+ bill, publ. 22.12.2023 r., https://www.euractiv.com/section/politics/news/eu-lawmakers-urge-madrid-region-chief-to-slash-anti-lgbtiq-bill/ [dostęp: 19.03.2024 r.].
ILGA Europe, Portugal can still be legislative innovators on LGBTI equality – don’t stop now!, 2018, https://ilga-europe.org/press-release/portugal-can-still-be-legislative-innovators-on-lgbti-equality-dont-stop-now/ [dostęp: 25.03.2024 r.].
Latona D., Spain's Madrid region partially revokes trans, LGBTQ rights laws, publ. 23.12.2023, https://www.reuters.com/world/europe/spains-madrid-region-partially-revokes-trans-lgbtq-rights-laws-2023-12-22/ [dostęp: 14.03.2024 r.].
LGBTIQ Action Plan 2015 – 2017, https://humanrights.gov.mt/en/Pages/LGBTIQ%20Equality/Legal%20Provisions/Legal-Gender-Recognition-and-Bodily-Integrity.aspx [dostęp: 29.08.2023 r.].
LGBTIQ Equality Strategy & Action Plan 2018-2022 – program TRANSFORM, https://humanrights.gov.mt/en/Pages/LGBTIQ%20Equality/Transform%20Project/About-the-Project.aspx [dostęp: 28.09.2023 r.].
Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób ICD-11, https://icd.who.int/en [dostęp: 30.03.2024r.].
Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, https://stat.gov.pl/Klasyfikacje/doc/icd10/pdf/ICD10TomI.pdf [dostęp 23.03.2024 r.].
Ministry for Home Affairs, National Security and Law Enforcement, Trans, Gender Variant & Intersex Inmates Policy Correctional Services, August 2016, https://mhascms.gov.mt/en/media/Policies-Documents/Pages/-Trans-Gender-Variant--Intersex-Inmates-Policy.aspx [dostęp: 30.08.2023 r.].
Odpowiedź na Pismo RPO, ZPR.07.2.2022.AB, Ministerstwo Zdrowia, 16.03.2024 r., https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/2022-03/Odpowiedz_MZ_16.03.2022.pdf [dostęp: 02.04.2024 r.].
Oświadczenie organizacji OII Europe – A good first step: Germany adopts law banning IGM. But there is still room for improvement, 2021, https://www.oiieurope.org/a-good-first-step-germany-adopts-law-banning-igm/ [dostęp: 12.09.2023 r.].
Pikramenou N., Prohibition of intersex genital mutilation (IGM) procedures on intersex children Articles 17 to 20 in Law 4958/2022, Intersex Greece, publ. 25.07.2022, https://intersexgreece.org.gr/en/2022/07/25/3449/ [dostęp: 14.03.2024 r.].
Pismo Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 1 lutego 2022 r., znak: XI.573.1.2021.FR, o którym mowa na stronie: https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-mz-nfz-dzieci-cechy-biologiczne-obu-plci [dostęp: 02.04.2024 r.], a także [w:] Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich w roku 2022 oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela, Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich 2023, nr 2, Warszawa, s. 359, https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/2023-11/Informacja_roczna_RPO_2022_DRUK.pdf [dostęp: 02.04.2024 r.].
Rodríguez R.Á., IGLYO Statement on the New Spanish Trans Law, publ. 23.02.2023 r. https://www.iglyo.org/resources/iglyo-statement-on-the-new-spanish-trans-law [dostęp: 19.03.2024 r.].
Shadow Report on “Violence against Intersex Women in Greece” May 6th 2022, https://rm.coe.int/greece-2022-shadow-report-grevio-cbr/1680a675f7 [dostęp: 15.03.2024r.].
StopIGM.org, Intersex Genital Mutilations, Human Rights Violations Of Children With Variations Of Reproductive Anatomy – NGO Report (for LOIPR) to the 3rd Report of Malta on the International Covenant on Civil and Political Rights (CCPR), 2020.
StopIGM.org, Intersex Genital Mutilations, Human Rights Violations Of Children With Variations Of Reproductive Anatomy - NGO Report (for Session) to the 5th Periodic Report of Portugal on the International Covenant on Civil and Political Rights (CCPR), 2020.
Theofilopoulos T., Bouna A., The Status Of Intersex People In Greece, METHEXI Laboratory – Panteion University of Social and Political Sciences, 2021, https://bring-in.eu/sites/default/files/docs/BRING-IN_D2.3_National%20Report_Greece_EN_Revised.pdf [dostęp: 16.03.2024 r.].
Wytyczne Fundacji Interakcja odnoszące się do poprawnego i pożądanego słownictwa opisującego osoby interpłciowe, https://www.interakcja.org.pl/slownictwo/ [dostęp: 14.04.2024 r.].
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Copyright (c) 2024 Ryszard Przewoźniak