Keywords
custodianship
lasting power of attorney
How to Cite
Abstract
Background
Current Polish law provides a possibility for a custodian to be appointed for a disabled person if they need assistance in their day-to-day matters. However, courts tend to enable them to consent to medical treatment, contrary to medical regulations, according to which only the patient, their legal representative or the court may consent to treatment. A custodian of a disabled person is not considered to be their legal representative, as the patients in cases allowing for such a custodian to be appointed possess full legal capacity, but are merely physically unable to carry out their activities. The matter is particularly important in intensive care units or situations in which the patient is unconscious, as they often require a wide range of treatments to be performed, to which the court should individually agree.
Conclusions
Current judicial and medical practice shows that the institution of a custodian of a disabled person is used contrary to current regulation, however, it seems to be a response to the needs of medical practitioners and patients. Present laws would allow the custodian to be endowed with a lasting power of attorney, which is currently unregulated in Poland – but to achieve that, the current judicial practice should be adjusted. The custodian could act as a carrier of the patient’s wishes, especially regarding ordinary treatment. That would allow physicians to receive consent to necessary actions, without the court’s engagement.
References
B. Aksamit, Z chorym na alzheimera można w Polsce zrobić wszystko, „Duży Format - Gazeta Wyborcza”, 11.III.2015, https://wyborcza.pl/duzyformat/1,127290,17552996,Z_chorym_na_alzheimera_mozna_w_Polsce_zrobic_wszystko.html.
P. Andruszkiewicz, T. Dangel, R. Grenda, A. Kurkiewicz, M. Rawicz, M. Strus-Wołos M.Szeroczyńska, J. Szymkiewicz-Dangel, Projekt ustawy o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz niektórych innych ustaw, 2013, https://hospicjum.waw.pl/pliki/Artykul/1364_projekt-ustawy-o-zmianie-ustawy-o-prawach-pacjenta-i-rzeczniku-praw-pacjenta.pdf.
Appropriate Terms to Use | The National Disability Authority [na:] http://nda.ie/Publications/Attitudes/Appropriate-Terms-to-Use-about-Disability/, [13.IV 2021]
S.R. Bagenstos , The Future of Disability Law, „Yale Law Journal” 1/2004, t.114
T.L.Beauchamp, J.F. Childress, Zasady etyki medycznej, tłum. W. Jacórzyński, Warszawa 1996
P.D. Blanck, E. Flynn, Routledge handbook of disability law and human rights, 2017, http://public.ebookcentral.proquest.com/choice/publicfullrecord.aspx?p=4586232.
M. Boratyńska, P. Konieczniak, Regulacja prawna czynności medycznych, [w] System Prawa Medycznego t. II cz. 1, Wolters Kluwer Polska 2019
Boratyńska M., Malczewski J., Deklaracje pro futuro, [w:] System Prawa Medycznego t. II. Część 2,, Wolters Kluwer Polska 2019
M. Boratyńska, Autonomia pacjenta a granice upoważnienia osoby bliskiej i zaufanej, „Prawo i Medycyna” 1/2014
M. Boratyńska, Kolizja obowiązków kontraktowych i opiekuńczych przyjmującego w umowie o leczenie osoby trzeciej z wyłączoną albo ograniczoną kompetencją decyzyjną, [w] Wykonanie zobowiązań. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Adamowi Brzozowskiemu, red. K. Bilewska, W. Kocot, D. Krekora-Zając, Warszawa 2020
W. Borysiak, M. Manowska, J. Sadomski, E. Skowrońska-Bocian, B. Trębska, E. Trybulska-Skoczelas, R. Zegadło, Kodeks rodzinny i opiekuńczy: komentarz, red. J. Wierciński, LexisNexis Polska, Warszawa 2014
R. Cera, V. Della Fina, G. Palmisano, The United Nations Convention on the Rights of Persons with Disabilities: A Commentary, Springer International Publishing : Imprint: Springer, Cham 2017, 1st ed. 2017
Chańska W., Ewolucja dyrektyw na przyszłość w amerykańskiej praktyce medycznej, „Prawo i Medycyna”, 1/2015
W. Chańska, Rezygnacja z leczenia podtrzymującego życie, [w] Bioetyka, (red. J. Rózyńska, W. Chańska) Warszawa 2013
Council of Europe, Recommendation R (99) 4 of the Committee of Ministers to member states on principles concerning the legal protection of incapable adults, 23.II.1999
Council of Europe i Committee of Ministers, Principles concerning continuing powers of attorney and advance directives for incapacity: recommendation CM/Rec(2009)11 adopted by the Committee of Ministers of the Council of Europe on 9 December 2009 and explanatory memorandum., Council of Europe, Strasbourg 2011
M. Derek, Pełnomocnictwo do wyrażenia zgody na zabieg medyczny małoletniego: glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 13.05. 2015 r., III CZP 19/15, „Glosa” 1/2019 (178)
R. Dinerstein, E.G. Grewal, J. Martinis, Emerging International Trends and Practice in Guardianship Law for People with Disabilities, „ILSA Journal of International and Comparative Law”, 2/2015, t.22
Domański M., Grochowski M., Kociucki L., Matusik G., Mostowik P., Pawliczak J., Prucnal-Wójcik M., i Słyk J., Kodeks rodzinny i opiekuńczy: komentarz : przepisy wprowadzające KRO, red. K. Osajda, C. H. Beck, Warszawa 2017.
M. Domański, Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych w interpretacji Komitetu do spraw praw osób niepełnosprawnych a podstawowe instytucje prawa cywilnego, „Prawo w Działaniu”, t. 40 (2019)
M. Domański, Ubezwłasnowolnienie w prawie polskim a wybrane standardy międzynarodowej ochrony praw człowieka, „Prawo w Działaniu. Sprawy Cywilne”, t.17 (2014)
J. Gajda, Art. 183, [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy: komentarz, red. K. Pietrzykowski, C. H. Beck, Warszawa 2020
J. Gajda, J. Ignatowicz, J. Pietrzykowski, J. Winiarz, Kodeks rodzinny i opiekuńczy: komentarz, red. K. Pietrzykowski, C. H. Beck, Warszawa 2020
D. Galasiński, Osoby niepełnosprawne czy z niepełnosprawnością?,„, „Niepełnosprawność–zagadnienia, problemy, rozwiązania”, 9/2013, t. 4
K. B. Glen , Changing Paradigms: Mental Capacity, Legal Capacity Guardianship, and Beyond, „Columbia Human Rights Law Review”, 1/2012, t. 44
K. Gromek, Art. 183, [w] Kodeks rodzinny i opiekuńczy: komentarz, C. H. Beck, Warszawa 2020
K. Gromek, Kodeks rodzinny i opiekuńczy: komentarz, C. H. Beck, Warszawa 2020
R. Grzejszczak, M. Szeroczyńska, Praktyka wyrażania zgody zastępczej za pacjentów faktycznie niekompetentnych. Raport z badań, „Człowiek - Niepełnosprawność - Społeczeństwo”, 2012, t. 4
Guidelines for Writing About People With Disabilities | ADA National Network [na:] https://adata.org/factsheet/ADANN-writing, [13.IV.2021]
H. Haak, A. Haak-Trzuskawska, Art. 183, [w:] Opieka i kuratela: komentarz do art. 145-184 KRO oraz związanych z nimi regulacji KPC (art. 516, 518, 520, 573-574, 590-598, 599-602, 604-605), C. H. Beck, Warszawa 2017
H. Haak, A. Haak-Trzuskawska, Opieka i kuratela: komentarz do art. 145-184 KRO oraz związanych z nimi regulacji KPC (art. 516, 518, 520, 573-574, 590-598, 599-602, 604-605), C. H. Beck, Warszawa 2017
J.A. Haegele, S. Hodge, Disability Discourse: Overview and Critiques of the Medical and Social Models, „Quest”, 2/2016, t.68, s. 193–206
P. Harpur, Embracing the new disability rights paradigm: the importance of the Convention on the Rights of Persons with Disabilities, „Disability & Society”, 1/2012, t. 27
R. Heywood, Revisiting advance decision making under the mental capacity act 2005: a tale of mixed messages, „Medical Law Review”, 1/2015, t. 23
J.M. Jameson, T. Riesen, S. Polychronis, B. Trader, S. Mizner, J. Martinis, D. Hoyle, Guardianship and the Potential of Supported Decision Making With Individuals With Disabilities, „Research and Practice for Persons with Severe Disabilities”, 1/2015, t. 40
B. Janiszewska, O udzielaniu pełnomocnictwa medycznego–uwagi na tle uchwały III CZP 19/15, „Monitor Prawniczy” 19/2015
B. Janiszewska, Pełnomocnictwo do wyrażenia zgody na udzielenie świadczenia zdrowotnego, „Monitor Prawniczy” 15/2015
B. Janiszewska, Skutki ustanowienia kuratora dla osoby niepełnosprawnej, „Monitor Prawniczy” 11/2017
G. Jędrejek, Kodeks rodzinny i opiekuńczy: komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2017
G. Jędrejek, Art. 183, [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy: komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2017
A. Kallaus, Glosa do uchwały SN z 13.5. 2015 r., III CZP 19/15, „Prawo i Medycyna” 4/2015
J. Kapelańska-Pręgowska, European court of human rights (gc), case of Lambert and others v. France, judgment of 5 june 2015, application NO. 46043/14, „Comparative Law Review”, 1/2016, t. 21
R. Karcz, Obrona pacjenta przed niechcianą transfuzją w praktyce sądowej, „Prawo i Medycyna” 4/2007
R. Karcz, Zgoda pacjenta na zastosowanie metody leczenia; status procesowy zakładu opieki zdrowotnej w postępowaniu sądowym z urzędu. Glosa do postanowienia s.okręg. z dnia 23 stycznia 2008 r., VI Ca 582/07, „Państwo i Prawo”11/2008
K. Kędziora, Jeśli nie ubezwłasnowolnienie, to co?: prawne formy wsparcia osób z niepełnosprawnością intelektualną, Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego, Warszawa 2012
A. Kirkendall, K. Linton, S. Farris, Intellectual Disabilities and Decision Making at End of Life: A Literature Review, „Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities” 6/2017, t.30
N.A. Kohn, J.A. Blumenthal, A critical assessment of supported decision-making for persons aging with intellectual disabilities, „Disability and Health Journal” 1/2014, t.7 Supplement, Aging with Disability: Demographic, Social, and Policy Considerations
A. Kűbler, I. Chęciński, Dylematy medyczne i prawne. Intensywna terapia bezpieczna dla lekarza i pacjenta, Wrocławskie Wydawnictwo Naukowe Atla 2 2013, https://ppm.umed.wroc.pl/info/book/UMW568ded51730a4812b4c1a7aebbe25134/Publikacja%2B%25E2%2580%2593%2BDylematy%2Bmedyczne%2Bi%2Bprawne.%2BIntensywna%2Bterapia%2Bbezpieczna%2Bdla%2Blekarza%2Bi%2Bpacjenta%2B%25E2%2580%2593%2BUniwersytet%2BMedyczny%2Bim.%2BPiast%25C3%25B3w%2B%25C5%259Al%25C4%2585skich%2Bwe%2BWroc%25C5%2582awiu+title?ps=20&lang=pl&pn=1.
A. Kübler, J. Siewiera, G. Durek, K. Kusza, M. Piechota, Z. Szkulmowski, Wytyczne postępowania wobec braku skuteczności podtrzymywania funkcji narządów (terapii daremnej) u pacjentów pozbawionych możliwości świadomego składania oświadczeń woli na oddziałach intensywnej terapii, „Anestezjologia Intensywna Terapia” 4/2014, t. 46
J. Kuźmicka-Sulikowska, Art. 986, [w] Kodeks cywilny: komentarz, red. E. Gniewek i P. Machnikowski, C. H. Beck, Warszawa 2019
R. Larsen, Anestezjologia, red. A. Kübler, Edra Urban & Partner, Wrocław 2019
A. Lawson, A.E. Beckett, The social and human rights models of disability: towards a complementarity thesis, „The International Journal of Human Rights” 2/2021, t. 25
A. Lawson, M. Priestley, The social model of disability, [w] Routledge Handbook of Disability Law and Human Rights, Routledge, London 2017
A. Lawson, The United Nations Convention on the Rights of Persons with Disabilities: New Era or False Dawn Symposium: The United Nations Convention on the Rights of Persons with Disabilities, „Syracuse Journal of International Law and Commerce”, 2/2006, t.34
P.K. Longmore, Medical Decision Making and People with Disabilities: A Clash of Cultures, „The Journal of Law, Medicine & Ethics” 11/995, t.23
P. Machnikowski, Instytucja opieki nad pełnoletnim w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego w latach 2012–2015, „Państwo i Prawo” 4/2019
P. Machnikowski, Pełnomocnictwo opiekuńcze w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego w latach 2012-2015, „Rejent”5/2016
A.R. Maclean , Advance directives and the rocky waters of anticipatory decision-making, „Medical Law Review” 1/2008, t.16
G. Matusik, Art. 183, [w] Kodeks rodzinny i opiekuńczy: komentarz : przepisy wprowadzające KRO, red. K. Osajda, C. H. Beck, Warszawa 2017
F. Mégret, The Disabilities Convention: Human Rights of Persons with Disabilities or Disability Rights?, „Human Rights Quarterly” 2/2008, t.30
E. Nowicka, S. Łodziński, Odcienie obcości. Wyniki sondażu „Polacy i inni 30 lat później” — analiza porównawcza (1988, 1998, 2018), „Kultura i Społeczeństwo”, 2020, t.64
D. Olczak-Dąbrowska, Wybrane rodzaje kurateli w praktyce sądowej, „Prawo w Działaniu. Sprawy Cywilne” t. 17 (2014)
M. Oliver, The social model of disability: thirty years on, „Disability & Society”, 7/2013, t.28
K. Osajda, Art. 986, [w:] Kodeks Cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, C.H.Beck, Warszawa 2021, 28. wyd.
M. Pazdan, Art. 103, [w:] Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz do art. 1–449(10), red. K. Pietrzykowski,C. H. Beck, Warszawa 2020, t. 1, 10. wyd.
Pazdan M., Art. 986, [w:] Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz do art. 1–449(10), red. K. Pietrzykowski, C. H. Beck, Warszawa 2020, t. 1, 10. wyd.
A. Pielak, L. Bosek, Glosa do uchwały SN z dnia 13 maja 2015 r., III CZP 19/15, „OSP” 6/2018
Pismo Krajowej Rady Notarialnej do Rzecznika Praw Obywatelskich, 12.III.2019, https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Odpowied%C5%BC%20Krajowej%20Rady%20Notarialnej%2012.03.2019.pdf.
W. Putz, B. Steldinger, T. Unger, Patientenrechte am Ende des Lebens: Vorsorgevollmacht, Patientenverfügung, Selbstbestimmtes Sterben, C.H. Beck 2020.
G. Richardson, Mental Disabilities and the Law: From Substitute to Supported Decision-Making?, „Current Legal Problems” 1/2012, t.65
C.P Sabatino., N. Karp., Improving advanced illness care: The evolution of state POLST programs, AARP Public Policy Institute Washington, DC 2011
J. Sadomski, Art. 183, [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy: komentarz, red. J. Wierciński, LexisNexis Polska, Warszawa 2014
L. Series, A. Arstein-Kerslake, E. Kamundia, Legal capacity: a global analysis of reform trends, [w] Routledge Handbook of Disability Law and Human Rights, red. P. Blanck i E. Flynn, Routledge, London 2017
J. Słyk, Orzekanie w sprawach dotyczących umieszczenia pacjenta w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, „Prawo w Działaniu”, t. 40 (2019)
M. Smolak, Mówię do was przez cyberoko: Chcę żyć, „Gazeta Wyborcza”, 18.III.2019, https://wyborcza.pl/duzyformat/7,127290,24552061,mowie-do-was-przez-cyberoko-chce-zyc.html.
P, Sobolewski, Art. 103, [w] Kodeks Cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, C.H.Beck, Warszawa 2021, 28. wyd.
C. Spruzina, Vorsorgevollmacht, [w:] Erbrecht und Vermögensnachfolge, red. M. Gruber, S. Kalss, K. Müller, i M. Schauer, Springer, Vienna 2010, Springers Handbücher der Rechtswissenschaft, https://doi.org/10.1007/978-3-211-99330-9_23.
R. Strugała, Art. 103, [w] Kodeks cywilny: komentarz, red. E. Gniewek i P. Machnikowski, C. H. Beck, Warszawa 2019, 9. wyd.
M. Szeroczyńska, M. Czarkowski, M. Krajnik, R. Krajewski, L. Pawłowski, A. Adamczyk, A. Barczak-Oplustil, et al., Institution of the health care agent in Polish legislation: position of the Polish Working Group on End-of-Life Ethics, „Polskie Archiwum Medycyny Wewnętrznej” 5/2016, t.126
M. Szeroczyńska, Dopuszczalność uprzednich oświadczeń pacjenta i pełnomocnictwa medycznego de lege lata i de lege ferenda, [w] Dylematy medyczne i prawne. Intensywna terapia bezpieczna dla lekarza i pacjenta, red. A. Kűbler, I. Chęciński, Wrocławskie Wydawnictwo Naukowe Atla 2 2013
M. Szeroczyńska, Od Vincenta Humberta do Vincenta Lamberta – ewolucja prawa francuskiego dotyczącego odstąpienia od terapii daremnej, „Humanistyczne Zeszyty Naukowe”, 1/2019, t.22
M. Szeroczyńska, Orzeczenie: Uchwała Sądu Najwyższego z 13 maja 2015 r. pierwszym krokiem do akceptacji pełnomocnika medycznego w Polsce. [na:] „Prawa człowieka w orzecznictwie sądów polskich”, http://www.prawaczlowieka.uw.edu.pl/index.php?orzeczenie=b124524c4b1ade45d1deecbcdef614fadb3ec205-b0, [29.XII.2015]
M. Świderska, Prawo do godnej śmierci w świetle nowej regulacji prawnej we Francji, „Prawo i Medycyna” 3/2006
Tool Kit for Health Care Advance Planning, Commission on Law and Aging, American Bar Association 2020, https://www.americanbar.org/content/dam/aba/administrative/law_aging/2020-tool-kit-hcap.pdf.
A. Tymińska, „Prawo arcyosobiste”. Oświadczenia pro futuro we Włoszech w kontekście sprawy Eluany Englaro, „Prawo i Medycyna”3/2017
B. Zahorska-Markiewicz, E. Małecka-Tendera, M. Olszanecka-Glinianowicz, J. Chudek., Patofizjologia kliniczna: podręcznik dla studentów medycyny, Wrocław 2020
K. Zaradkiewicz, Ubezwłasnowolnienie – perspektywa konstytucyjna a instytucja prawa cywilnego, [w] Prawa osób z niepełnosprawnością intelektualną lub psychiczną w świetle międzynarodowych instrumentów ochrony praw człowieka, (red. D. Pudzianowska), Warszawa 2014
E. Zielińska, Powinności lekarza w przypadku braku zgody na leczenie oraz wobec pacjenta w stanie terminalnym, „Prawo i Medycyna”, 5/2000
W. Ziętek, Kurator dla osoby niepełnosprawnej, „Przegląd Sądowy” 4/2008
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Copyright (c) 2021 Wojciech Rożdżeński