Koniec klauzuli sumienia? - sprawa Steen p. Szwecji oraz Grimmark p. Szwecji

Abstrakt

Prezentowana glosa dotyczy decyzji wydanych przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w lutym 2020 r. Sprawy dotyczyły położnych, którym odmówiono zatrudnienia z powodu niewyrażenia zgody na uczestnictwa w zabiegach przerywania ciąży. Kobiety zarzuciły niedoszłym pracodawcom - szpitalom - pogwałcenie wolności wyznania i dyskryminację. Europejski Trybunał Praw Człowieka zadecydował, że owszem, doszło do ograniczenia wolności myśli, sumienia i wyznania położnych, jednak było to uzasadnione przepisami prawa szwedzkiego, które jednoznacznie stanowią, że pracownik musi wykonywać wszystkie obowiązki określone przez pracodawcę. Ingerencja w wolność wyznania pielęgniarek była poza tym uzasadniona ochroną zdrowia kobiet chcących poddać się zabiegowi przerwania ciąży. Trybunał uznał również, że nie doszło do dyskryminacji położnych. Autorka stoi na stanowisku, że decyzja Trybunału wraz z uzasadnieniem zasługuje na aprobatę. Biorąc pod uwagę okoliczności sprawy i  przepisy obowiązujące w Szwecji, gdzie obowiązuje bardzo liberalne prawo aborcyjne, które nie gwarantuje możliwości powołania się na klauzulę sumienia przez pielęgniarki i położne, należy pozytywnie ocenić decyzję Trybunału. Jednak nie należy odczytywać decyzji TSUE jako przełomowej, ponieważ jeżeli sprawa dotyczyłaby innego stanu faktycznego np. z Polski, wynik mógłby być zupełnie inny. W glosie zostało podkreślone, że sytuacja w Polsce po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2015 r. dotycząca klauzuli sumienia lekarzy wprowadziła zamęt prawny i niejasną sytuację prawną pielęgniarek i położnych, których to orzeczenie nie dotyczyło.