Słowa kluczowe
ciąża
śmierć
poród
płód
intensywna terapia
śpiączka
stan wegetatywny
prawo do samostanowienia
przerywanie ciąży
prawo karne
aborcja
testament życia
koniec życia
dawstwo organów
transplantacja
Terapia daremna
Europejski Trybunał Praw Człowieka
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł przedstawia prawne aspekty wykonywania czynności medycznych wobec ciężarnej pacjentki, która jest w stanie długotrwale wyłączającym możliwość wyrażenia świadomej zgody na czynności medyczne z powodu śpiączki lub stanu wegetatywnego oraz prawne aspekty prowadzenia ciąży osoby z cechami nieodwracalnego ustania funkcji mózgu. W przypadku osoby u której wystąpiły cechy śmierci mózgu, rozważania obejmą zarówno przypadki w których formalnie nie potwierdzono śmierci do momentu rozwiązania ciąży oraz przypadki, w którym formalnie potwierdzono śmierć matki przy zachowaniu żywotności płodu. W tekście wyjaśniam, komu przysługują kompetencje decyzyjne odnośnie kierunku, modyfikacji lub zaniechania prowadzenia terapii podtrzymującej ciążę – w szczególności w sytuacjach nieoczywistych z medycznego punktu widzenia lub sytuacjach kolizyjnych. W artykule rekonstruuję przesłanki jakimi należy się kierować autoryzując tego rodzaju decyzje medyczne podejmowane w imieniu pacjentki.
Bibliografia
Bibliografia:
M. Boratyńska, J. Malczewski, rozdz. 7 Prawo wobec medycyny końca życia [w:] System Prawa Medycznego. Tom II. Część 2. Regulacja prawna czynności medycznych, red. M. Boratyńska, P. Konieczniak, E. Zielińska, Warszawa 2019, Lex el.
A. Breczko, Podmiotowość prawna człowieka warunkach postępu biotechnomedycznego, Białystok 2011
K. Burdziak, Samobójstwo w prawie polskim, Warszawa 2019
C. M. Burkle, J. Tessmer-Tuck, E. F. Wijdicks, Medical, legal, and ethical challenges associated with pregnancy and catastrophic brain injury, International Journal of Gynecology & Obstetrics, Volume 129, Issue 3, 2015, s. 276-280, ISSN 0020-7292,
A. Dąbrowska, K. Jarnutowska, “Will of Life” as a Challenge for the Polish Legislator – Selected Problems, Białostockie Studia Prawnicze 2017/22 (2), s. 87-88;
ES DeMartino, BP Sperry, CK Doyle, J Chor, DB Kramer, DM Dudzinski, PS Mueller, US State Regulation of Decisions for Pregnant Women Without Decisional Capacity. JAMA. 2019 Apr 23;321(16):1629-1631. doi: 10.1001/jama.2019.2587. Erratum in: JAMA. 2019 Sep 3;322(9):895. PMID: 31012920; PMCID: PMC6487543.
M. G. Dodaro, A. Seidenari, I. R. Marino, V. Berghella, F. Bellussi, Brain death in pregnancy: a systematic review focusing on perinatal outcomes, American Journal of Obstetrics and Gynecology, Volume 224, Issue 5, 2021, s. 445-469.
J. L. Ecker, Death in Pregnancy — An American Tragedy, N Engl J Med 2014; 370: s. 889-891
B. Janiszewska, Dobro pacjenta czy wola pacjenta – dylemat prawa i medycyny (uwagi o odmowie zgody na leczenie i medycyny (uwagi o odmowie zgody na leczenie oraz o dopuszczalności oświadczeń oraz o dopuszczalności oświadczeń oraz o dopuszczalności oświadczeń pro futuro pro futuro), PiM 2/2017
B. Janiszewska (w:) System Prawa Medycznego, tom II Regulacja prawna czynności medycznych, część I, red. nacz. E. Zielińska, red. nauk. M. Boratyńska, P. Konieczniak, Wolters Kluwer, Warszawa 2019, SIP Lex
N. Karczewska, Przymus interwencji medycznych na kobiecie ciężarnej w interesie dziecka poczętego w systemie prawnym anglo-amerykańskim i w prawie polskim, PiM 2011, nr 4
P. Kościelny, Podstawy odpowiedzialności karnej za zachowania podjęte względem istoty ludzkiej w okresie prenatalnym - wybrane problemy, Przegląd Prawa Medycznego, 4(1). Pobrano z https://przegladprawamedycznego.pl/index.php/ppm/article/view/145
K. Kozub-Ciembroniewicz, D. Szumiło-Kulczycka, Czy aborcja naprawdę jest sprawą Konstytucji? , Palestra 2022, nr 10, s. 33-52.
J.A. Lynn, "Breaking through the Silence: Minnesota's Pregnancy Presumption and the Right to Refuse Medical Treatment" (2000).Minnesota Law Review. 833. https://scholarship.law.umn.edu/mlr/833
M. Puścion, Opieka nad kobietą w ciąży na granicy życia, Przegląd Prawa Medycznego 1/2020, s. 68-94.
S. Shuman, Advanced Directives and Pregnancy: A Comparison Between the US and Ireland, CICLR Online, 2022, 44. https://larc.cardozo.yu.edu/ciclr-online/44
D. Sperling, Should a Patient Who Is Pregnant and Brain Dead Receive Life Support, Despite Objection From Her Appointed Surrogate? AMA J Ethics. 2020;22(12), s. 1004-1009.
T. Sroka, System Prawa Medycznego. Odpowiedzialność publicznoprawna, tom VI, s. 245 (w:) red. nauk. A. Barczak-Oplustil, T. Sroka (w:) J. Barcik, A. Barczak-Oplustil, M. Bielski, P. Czarnecki, M. Florczak-Wątor, W. Górowski, A. Górski, M. Iwański, J. Kapelańska-Pręgowska, P. Karlik, M. Królikowski, M. Małecki , K. Michalak, E. Plebanek, M. Pyrcak-Górowska, M. Romańska,, M. Smaga, T. Sroka, I. Wrześniewska-Wal, D. Zając Warszawa 2023, Legalis el
M. Syska, Ocena dopuszczalności i skuteczności deklaracji antycypowanych de lege lata, [w:]: Medyczne oświadczenia pro futuro na tle prawnoporównawczym Warszawa 2013
A. Warren, S. Kelly, A. Karus-McElvogue, R. Burnstein Brain death in early pregnancy: A legal and ethical challenge coming to your intensive care unit? Journal of the Intensive Care Society 2021, Vol. 22(3) 214–219.
J. Wawrzyniak, Continuation of pregnancy in a woman with critical brain injury. Anaesthesiol Intensive Ther 2015; 47: 40–44
A. Zoll, Brak zgody pacjenta na zabieg (Uwagi w świetle postanowienia SN z 27 października 2005 r., III CK 155/05), PiM 4/2006;
Orzecznictwo:
Postanowienie SN z dnia 27 października 2005 r., III CK 155/05, OSNC 2006/7-8/137
Wyrok ETPC z 29.04.2002 r., 2346/02, PRETTY v. WIELKA BRYTANIA, LEX nr 75647
Decyzja ETPC z 27.06.2017 r., 39793/17, GARD I INNI v. WIELKA BRYTANIA, LEX nr 2310026.
Wyrok ETPC z 5.06.2015 r., 46043/14, LAMBERT I INNI v. FRANCJA, LEX nr 1712722;
Munoz v. John Peter Smith Hosp., No. 096-270080-14 (Tex. 96th Dist. Ct. Jan. 24, 2014),
Univ. Health Servs. Inc. v. Piazzi, No. CV86-RCCV-464, 1986 WL 1167470 (Ga. Super. Ct. Aug. 4, 1986).
Roe v. Wade, 410 U.S. 113 (1973)
England and Wales High Court (Family Division) A (A Child), Re (Rev 1) [2015] EWHC 443 (Fam) (12 February 2015) http://www.bailii.org/ew/cases/EWHC/Fam/2015/443.html
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2023 Ewa Plebanek