Eksperyment medyczny – sytuacja prawna po nowelizacji ustawy lekarskiej

Abstrakt

Artykuł poświęcono zmianom w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty z lipca 2020 r., w zakresie przepisów o eksperymencie medycznym (rozdział 4 u.z.l.). Kolejno omówione zostały i poddane analizie krytycznej: poszerzenie zakresu obowiązywania ustawy na badania próbek biologicznych pobranych od ludzi dla celów naukowych (w tym też badania prowadzone poza zakresem biologii i medycyny), ustanowienie prawnej definicji uczestnika eksperymentu, formalne i faktyczne kompetencje wymagane od eksperymentatora, ograniczenia i zakazy podmiotowe uczestnictwa pewnych kategorii osób, zakres informacji należnej uczestnikowi, zgodę uczestnika, wyjątkowa możliwość podjęcia eksperymentu w sytuacjach naglących bez jakiejkolwiek zgody tj. własnej, zastępczej lub sądowej (art. 25a), zakaz wynagradzania uczestników (z wyjątkami), zakaz włączania osób do eksperymentu przy wykorzystaniu sytuacji przymusowej, w której się znalazły, zasady traktowania osób z grup kontrolnych i warunki dopuszczalności stosowania placebo w takich grupach, obowiązek ubezpieczenia uczestników, funkcjonowanie komisji bioetycznych oraz nowe przepisy karne. Co do wniosków: przepisy noweli okazują się (mówiąc oględnie) wysoce niedoskonałe – w większości nieprzemyślane, pozbawione dobrego racjonalnego uzasadnienia, źle sformułowane technicznie i potencjalnie szkodliwe dla praktyki badań naukowych.